Akcja powieści toczy się w Anglii: początkowo w prowincjonalnym miasteczku, później w Londynie, a także innych miejscach kraju. Czas akcji nie jest bliżej określony, ponieważ narrator uznaje to za rzecz zbędną. Tytułowy bohater, sierota, zostaje umieszczony wraz z innymi pozbawionymi rodziny dziećmi w sierocińcu, w którym cierpi głód, zimno i nieludzkie traktowanie, prowadzące do licznych zgonów dzieci. Oliver, któremu mimo wszystko udało się przeżyć, w dniu swoich dziewiątych urodzin zostaje zabrany do kolejnego przytułku, w którym ma "zdobyć wykształcenie i nauczyć się pożytecznego rzemiosła". Głodzony i poniewierany, zostaje wyrzucony, gdy prosi o dokładkę i odtąd próbuje samodzielnie dać sobie radę w życiu. Przez swoją naiwność chłopiec trafia do środowiska przestępczego. Stary przywódca szajki młodocianych złodziei chce nauczyć Olivera okradać innych, ale próby zdemoralizowania chłopca okazują się daremne. Z początku ufny i nic nie podejrzewający chłopiec poznaje intencje przestępcy i prosi go o wypuszczenie, bo nie chce nikogo okradać. Oliver zostaje w brutalny sposób przymuszony przez bandytów do uczestnictwa w napadzie na dom starej arystokratki. Chłopiec zostaje postrzelony przez lokaja, ale właścicielka domu podejmuje decyzję o pozostawieniu dziecka u siebie. Razem z nią i jej bliskimi Oliver toczy życie pełne szczęścia i miłości, do czasu, gdy niebezpieczni znajomi znów dają znać o swoim istnieniu. Chłopiec już jednak nie jest sam - w nierównej walce z londyńskimi bandytami może liczyć na wsparcie kochających przyjaciół.